Een jong ratje met de hand grootbrengen
Pasgeboren ratten, of rittens, met de hand grootbrengen is erg lastig. Het voeren van de jonge ratjes is een erg tijdrovend klusje, zeker bij een groot nest. Een andere zogende moederrat zal vreemde rittens gemakkelijk accepteren. Zoek dus zo snel mogelijk een pleegmoeder voor de rittens. Zo krijgen ze de juiste melk en leren ze sociale vaardigheden van hun pleegmoeder. Houd er wel rekening mee dat een moederrat maar maximaal 12 jongen kan grootbrengen en dat de rittens ongeveer even oud moeten zijn.
De informatie op deze pagina's is een bewerking van de informatie van The Rat Fanclub. Aangevuld met informatie van andere bronnen.
Wanneer moet je ingrijpen?
Als de moeder ziek of dood is, is het logisch dat je moet ingrijpen. Het beste zoek je een pleegmoeder voor de rittens, want met de hand grootbrengen is lastig en tijdrovend.
Maar soms is het minder duidelijk of je nou de jongen moet gaan bijvoeren of niet.
Het is normaal dat een ritten van een leeftijd van ongeveer 1,5 - 2,5 week oud eventjes een paar dagen hetzelfde gewicht houdt, of zelfs 5 gram gewicht afvalt. Dat gebeurt bij 65% van de rittens (bron: Animal Technology and Welfare, april 2016)
Soms blijft er een jong duidelijk achter. Die kun je dan een paar keer per dag bijvoeren, en voor de rest lekker bij de moeder laten voor de verdere verzorging.
Speciale melk voor ratten
Moedermelk van ratten bevat ongeveer 10% eiwit, 13% vet en 3,2% lactose. Hiervoor zijn verschillende soorten melkvervangers:
Esbilac
Een melkpoeder dat veel wordt aangeraden voor ratten is Esbilac puppymelk. Deze melkpoeder bevat 33% eiwit, 40% vet en 15,6% lactose. Hieraan moet nog water worden toegevoegd. Aangemaakt met water in een verhouding 2:3 kom je uit op 8% eiwit, 9% vet en 2,4% lactose.
Esbilac is vrij dure melk en is erg gevoelig voor temperatuurschommelingen. Na het openen van de verpakking moet het binnen enkele weken gebruikt worden.
Lees hier meer over Esbilac vs FoxValley 32/40
FoxValley 32/40
FoxValley 32/40 bevat 32% eiwit, 40% vet en 15% lactose. Ook deze melk moet worden aangemaakt met 2 delen poeder met 3 delen water, en dan kom je ook uit op een melk met 8% eiwit, 9% vet en 2,4% lactose.
FoxValley melk bevat alleen plantaardige vetten. Hierdoor is het gemakkelijker te verteren en blijft de melkpoeder ook langer goed na het openen van de verpakking.
Minder geschikt: Nutrilon Soya 2
Sinds 2016 wordt Nutrilon Soya niet meer verkocht. Lees hier over alternatieven voor Nutrilon Soya.
Nutrilon Soya 2 wordt veel aangeraden voor ratten. Dit melkpoeder bevat 12,3% eiwit, 23,2% vet en geen lactose (wel 58,9% andere koolhydraten, voornamelijk polysachariden). Hieraan moet nog water worden toegevoegd. Aangemaakt met water volgens de beschrijving bevat Nutrilon Soya: 1,7 % eiwit, 3,2% vet, 0% lactose (en 8,1% koolhydraten). Je ziet dat dit niet goed overeenkomt met de moedermelk (dat ongeveer 10% eiwit, 13% vet en 3,2% lactose bevat)
Zo moet je de melk aanmaken
Afhankelijk van welke melk je gebruikt, moet je de melk voor ratten als volgt aanmaken:
Nutrilon Soya: zoals aangegeven op de verpakking
Esbilac: 2 delen poeder met 3 delen water
FoxValley 32/40: 2 delen poeder met 3 delen water
Een 'deel' is een maatschepje. De grootte van het maatschepje maakt niet uit. Een koffieschepje of ander keuken-maatschepje is vaak prima.
Schep de melkpoeder en strijk het af. Er mag geen bergje op de maatlepel liggen. Meer over maatschepjes, 'delen' en mengverhoudingen
Het beste kun je heet water gebruiken van ongeveer 80 graden Celcius. Meng het water rustig door de melkpoeder. Als je té hard schudt of roert, kunnen de vetten in de melk juist gaan klonteren. De melk klontert, hoe komt dat?
Laat de melk minstens 4 uur staan in de koelkast. Zo heeft het poeder rustig de tijd om al het water goed op te nemen. Hierdoor wordt de melk gemakkelijker te verteren en heb je minder problemen zoals diarree bij jonge dieren.
De aangemaakte melk kan 24 uur bewaard worden in de koelkast.
Voordat je gaat voeren, warm je de melk au-bain-marie op tot lichaamstemperatuur. Je kunt ook een flessenwarmer voor baby's gebruiken.
Gebruik geen magnetron om de melk op te warmen. In zulke kleine hoeveelheden gaat de melk snel koken en verpietert de melk. Meer over melk opwarmen
Meer (engelstalige) informatie op www.ewildagain.org
Benodigdheden voor het voeren van jonge ratten
Rattenvoer
Geef de jonge rittens rattenvoer van een goede kwaliteit.
Spuitjes van 1 ml
Zorg voor spuitjes waarmee je zo soepel en gedoseerd mogelijk kunt spuiten. Spuitjes met een dikke rubberen ring glijden na een paar keer niet meer zo soepel, waardoor de melk er met horten en stoten uit kan schieten. De spuitjes van het merk Codan® hebben een zeer klein rubberen ringetje en zijn erg geschikt voor melkvoedingen. Zo'n spuitje met een rubberen ringetje wordt ook wel o-ring spuitje genoemd. Deze o-ring spuitjes lopen soepeler dan gewone spuitjes, waardoor het risico op 'doorschieten' en verslikking veel kleiner is.
Speentje
Kies een speentje met een klein spits puntje. Het 'konijnenspeentje' is ook erg geschikt voor rittens. Het puntje wordt wel snel kapot gebeten. De Mini Miracle Nipple is een steviger alternatief. Beide speentjes passen op een o-ring spuitje.
Warmtebron
Voor meer informatie zie ook "huisvesting en warmte".
Alle bovenstaande producten zijn te koop in onze webshop shop.melkvoordieren.nl .
Leeftijdsbepaling bij jonge ratten
Met behulp van onderstaand schema is te bepalen hoe oud een ratje is. Een nauwkeurige digitale keukenweegschaal is hierbij onmisbaar.
Ratten die met de hand worden grootgebracht kunnen zich iets langzamer ontwikkelen dan normale ratten. Weeg de ratten dagelijks. Zolang ze in gewicht blijven aankomen ben je goed bezig.
*let op: het is normaal dat een ritten van een leeftijd van ongeveer 1,5 - 2,5 week oud eventjes een paar dagen hetzelfde gewicht houdt, of zelfs 5 gram gewicht afvalt. Dat gebeurt bij 65% van de rittens (bron: Animal Technology and Welfare, april 2016)
| leeftijd | totale lengte | gewicht | uiterlijk |
| 1 - 2 dagen | 3 - 5 cm | 7 - 9 gr | Haarloos, roze, ogen dicht, oren nauwelijks ontwikkeld. |
| 3 - 5 dagen | 6 - 8 cm | 9 - 12 gr | Haarloos, de huid krijgt een andere kleur, de eerste snorharen komen door. |
| 6 - 7 dagen | 8 - 10 cm | 12 - 14 gr | De haren komen door, oren komen los van het kopje. |
| 8 - 13 dagen | 10 - 14 cm | 14 - 25 gr | De rittens worden bewegelijker en gaan kruipen. De snorharen zijn goed ontwikkeld. |
| 14 - 15 dagen | 14 - 15 cm | 25 - 28 gr | De ogen gaan een beetje open. Niet opentrekken! De oren gaan ook open. |
| 16 - 17 dagen | 15 - 16 cm | 28 - 30 gr | De ogen zijn bijna helemaal open. De rittens worden steeds drukker. |
| 18 - 20 dagen | 16 - 17 cm | 30 - 37 gr | De rittens gaan op onderzoek uit en beginnen aan alles te knagen. |
| 21 - 31 dagen | 18 - 25 cm | 37 - 63 gr | De rittens zijn behoorlijk snel en springerig |
Voedingsschema ratten
Geef de jonge ratten de eerste dag een electrolytenoplossing zoals Rehydration of ORS. Dit helpt bij uitdroging en het geeft je wat extra tijd om de melk te vinden. Je mag ook meteen met melkvoeding beginnen, en je kunt de melkpoeder de eerste dag(en) ook aanmaken met elektrolytenoplossing.
Wat is ORS en hoe maak je het?
Hoe gebruik ik ORS in combinatie met melkpoeder?
Begin met elke 2 uur 0.25 tot 0.3 ml electrolytenoplossing te geven.
Melk aanmaken
Jonge ratten moeten rustig wennen aan de nieuwe melk. Zo voorkom je darmproblemen. Meng de melk daarom als volgt:
Tip: een deel kan zijn een maatschepje, koffieschepje of een dopje. Altijd afgestreken, dus zonder bergje erop.
1e voeding: 4 delen water met 1 deel poeder
2e voeding: 3 delen water met 1 deel poeder
3e voeding: 5 delen water met 2 delen poeder
4e voeding: 4 delen water met 2 delen poeder
5e voeding: 3 delen water met 2 delen poeder
tip: Als een jonge rat diarree of een opgezette buik krijgt, ga dan altijd terug naar de mengverhouding van de 2e voeding en bouw het dan weer langzaam op.
instructiefilmpje over het aanmaken van melkpoeder
Tips en trucs voor het aanmaken van melkpoeder
Hoeveelheid melk voeding
De hoeveelheid melk die je een jonge rat moet geven hangt af van het gewicht. Weeg de ritten en vermenigvuldig het gewicht in grammen met 0,05. Een jong dat bijvoorbeeld 8 gram weegt, heeft 8 x 0,05 = 0,4 ml melk per voeding nodig.
| leeftijd | Aantal melkvoedingen | Overige voeding |
| 0 – 7 dagen | Elke 3 a 4 uur (1x ’s nachts) |
|
| 8 – 14 dagen | Elke 4 a 5 uur (1x ’s nachts) |
|
| 15 – 21 dagen | 3 a 4 x per dag | fijngemalen rattenvoer gemengd met wat melk |
| 22 – 28 dagen | 1 a 2 keer per dag | fijngemalen rattenvoer |
| 29 – 35 dagen | 1 a 2 keer per dag | rattenvoer |
Hoe moet je het ratje vasthouden tijdens het voeren?
Jonge dieren wikkel je het beste in een doekje. Het houdt ze warm, en ze zullen minder friemelen. Veel dieren vinden het fijn om de oogjes bedekt te hebben tijdens het drinken. En met het doekje heb je altijd een puntje vrij om het bekkie mee af te vegen.
In onderstaand filmpje zie je hoe een hermelijntje gevoerd wordt met een spuitje en een konijnenspeentje. Een ritten is weliswaar kleiner, maar je kan dezelfde techniek, de pengreep, ook toepassen op een ritten:
Weeg de jonge ratten dagelijks
Wegen is erg belangrijk. Dan weet je of je genoeg voeding geeft. Pas het voedingsschema aan als de ratjes niet genoeg aankomen. Geef iets vaker per dag melk, of geef ze iets meer melk per voeding. Maar overdrijf het niet. Het is heel normaal dat dieren die met de hand worden grootgebracht iets achterlopen in hun ontwikkeling.
Omdat het zulke kleine diertjes zijn, is een weegschaal die op de halve gram nauwkeurig kan wegen erg handig.
Melk van een schoteltje
Wanneer de ratjes ongeveer 2 weken oud zijn, gaan de ogen open en komen de tandjes door. Als de ogen 3 dagen open zijn, kun je de melk aanbieden in een klein laag schaaltje. Neem hiervoor bijvoorbeeld een geglazuurd aardewerk schoteltje voor onder een plantenpot in de kleinste maat die je kunt vinden bij een tuincentrum.
Ook heel handig zijn niervormige bakjes. Daar kunnen ze gemakkelijk uit drinken en niet zo gemakkelijk in gaan staan.
Het kan een paar dagen duren voordat het ratje doorheeft hoe het de melk moet oplikken uit een schoteltje. Geef het schaaltje melk de eerste keren na een voeding. Dan is het niet zo hongerig. Want anders kan het ratje zo enthousiast in de melk duiken dat het zijn hele snuit erin duwt en zich verslikt. Je kunt ook een stukje bruin brood in de melk leggen.
De eerste paar keer zul je de ratjes goed moeten schoonmaken, want ze zitten onder de melk. Maar al gauw zullen ze het leren netjes op te drinken. Blijf de diertjes goed wegen, want je kunt nu niet meer zien hoeveel melk ze drinken.
Als de rittens goed uit een bakje drinken, kun je stoppen met spuitjes melk, en gewoon 3 a 4x per dag een schoteltje melk voor ze neerzetten. Je kunt er een beetje rattenvoer in laten weken, zodat het zacht wordt. Zo is het makkelijker op te eten. Als het goed is kunnen de jonge ratjes zelf poepen en plassen op een leeftijd van 2,5 a 3 weken oud.
Vanaf nu kun je steeds meer vast voedsel gaan aanbieden. Ze mogen alles wat volwassen ratten ook mogen eten, maar begin met zachte dingen als fruit, havervlokken, etc.
Wanneer overstappen van melk op vast voedsel?
Spenen / Stoppen met melk
Op een leeftijd van ongeveer 4 weken oud, kun je stoppen met het geven van de melk. Voorwaarde is wel dat de jonge ratjes zelfstandig vast voedsel kunnen eten. Soms loopt een jong dier wat achter in de ontwikkeling en zul je nog wat langer melk moeten blijven geven.
Huisvesting van jonge ratten
Jonge ratten tot 3 weken oud, kun je het beste in een plastic aquariumpje / transportbakje huisvesten. Doe keukenpapier op de bodem, dan kun je de keutels goed zien. Zet de bak op een infrarood warmtemat of Snugglesafe. Met 3 weken kunnen ze in een kleine kooi met fijne tralies of een plastic bak. Eronder leg je nog gedeeltelijk een infrarood warmtemat of Snugglesafe. Doe nog steeds keukenpapier op de bodem.
Wanneer ze één maand oud zijn, kunnen ze in een gewone kooi met normale bodembedekking. Ook mogen ze speelgoed, klimmateriaal en alle andere kooiverrijking voor volwassen ratten.
Hulp bij poepen en plassen
Jonge ratten, of rittens, kunnen niet zelfstandig poepen of plassen. Normaal likt de moeder over de genitaliën en likt de poep en de plas op. Zo blijft het nest schoon.
Voordat je gaat voeden moet de jonge rat eerst plassen. Hij hoeft niet iedere keer te poepen. Ongeveer 1 keer poepen per 3 voedingen is normaal. Normale babyrattenpoep is gelig en wordt bruin als het ook vast voedsel gaat eten.
Het poepen en plassen stimuleer je door 30 seconden met toiletpapier over de buik en genitaliën te wrijven. Wrijf snel, maar niet te hard, want dan wordt de huid schraal. Doe dit voor en na het voeden. Het wrijven na de voeding helpt ook de bloedsomloop en de spijsvertering.
Socialisatie van jonge ratten
Ratten zijn sociale dieren die veel van elkaar leren tijdens het opgroeien. Heb je maar één ritten dan heeft hij op een leeftijd van 3 weken echt gezelschap nodig. Zoek een andere ritten met ongeveer dezelfde leeftijd.
Ratten zijn met de leeftijd van 5 weken al vruchtbaar. Het is daarom belangrijk om rond die leeftijd de mannetje van de vrouwtjes te scheiden. Ook hier is het weer belangrijk dat alle ratten gezelschap blijven houden van andere ratten. Dus zit er maar één mannetje of één vrouwtje in het nestje, zoek er dan zo snel mogelijk een andere bij.
