Baby chinchilla met de hand grootbrengen
Alle informatie over chinchilla's grootbrengen is geschreven door Stichting Vida Nueva. Deze stichting is begin 2011 helaas opgeheven. Alle kennis en informatie over het grootbrengen van jonge chinchilla's wordt nu onder andere via deze website doorgegeven.
De chinchilla staat niet op de huisdieren en hobbydieren positieflijst zoogdieren en mag vanaf 1 juli 2024 niet meer gefokt worden in Nederland.
Speciale melk voor chinchilla's
Chinchilla-moedermelk is relatief rijk aan vet en eiwit, terwijl het gehalte aan koolhydraten (waaronder lactose) laag is. Dit lage lactosegehalte is een belangrijk kenmerk: chinchilla’s hebben een spijsverteringsstelsel dat niet goed is aangepast aan grote hoeveelheden lactose of andere suikers. De moedermelk bevat nauwelijks koolhydraten, waardoor veel gangbare melkvervangers (die wél een hoger lactose- of koolhydraatgehalte hebben) minder geschikt zijn.
Samenstelling van chinchilla-moedermelk
- vet 12,5 – 15,6%
- eiwit 6,4 – 8 %
- lactose 1,6 %
- water 75%
Goede vervangende melk voor baby chinchilla's
Wanneer de moeder niet of onvoldoende melk produceert, is het essentieel om een melkvervanger te kiezen die qua samenstelling (met name een lage hoeveelheid koolhydraten en een hoger gehalte aan vetten en eiwitten) dicht in de buurt komt van de natuurlijke chinchilla-moedermelk. In Nederland en België zijn er twee melkvervangers die deze eigenschappen hebben:
Zowel Beaphar Knaagdier- en Konijnenmelk als FoxValley 30/50 bevatten weinig tot geen lactose en andere koolhydraten, en hebben een relatief hoog eiwit- en vetgehalte. Ze sluiten daardoor beter aan bij de specifieke samenstelling van chinchilla-moedermelk dan veel andere, algemeen verkrijgbare melkpoeders.
De mengverhouding is 1 deel melkpoeder met 2 delen water
Dat is dus anders dan op de verpakking staat beschreven!
Voeg Milk Booster toe
We adviseren om Milk Booster toe te voegen aan de melk. Milk Booster verandert goede melk in nog betere melk, doordat het veel bijzondere voedingsstoffen bevat, die een bijdrage leveren aan een gezonde afweer en een goed werkend darmsysteem.
Meng 50 gram Milk Booster toe aan 200 gram melkpoeder, en mix deze poeders goed door elkaar.
Wat als je geen speciale melk in huis hebt?
Het beste geef je FoxValley 30/50 of Beaphar Knaagdier- en Konijnenmelk aan een Chinchilla. In afwachting van de bezorging van je bestelling kun je het beste alleen ORS elektrolyten geven. Daar kan een jong diertje het makkelijk 24 uur mee uithouden. Elektrolyten poeder is te koop bij de apotheek of drogist. Vaak zijn er allerlei soorten en merken van. De meesten hebben een fruitsmaakje, wat op zich prima is. (tip: haal bij de apotheek meteen een pipet of 1ml spuitje).
Voor dieren bestaan er ook speciale elektrolyten-poeders zonder smaakje, bij voorbeeld Rehydration. Maar een mensen-product is ook prima.
Elektrolyten-poeder moet je oplossen in water, zoals het op de verpakking staat. Je mag er zoveel van geven als het diertje wilt drinken.
Beginnen met elektrolyten in plaats van melk heeft een aantal voordelen. Dat lees je bij: De eerste 24 uur. Hoe zorg je voor een jong dier?.
Je kunt ook zelf een elektrolyten-oplossing maken. Dat lees je hier: Wat is ORS en hoe maak je het?
Andere benodigdheden om chinchilla's groot te brengen
Melkkorrels
Melkkorrels worden vaak gegeven aan moeder en jong. Maar deze korrels bevatten veel lactose, waar deze dieren eigenlijk niet goed tegen kunnen. Hierdoor kunnen ze diarree krijgen. Wij van Melk voor Dieren zijn dus geen voorstander van deze korrels. Je kunt wel FoxValley 30/50 mengen met geweekte brokjes, en die aan moeder en jongen geven. FoxValley 30/50 bevat bijna geen lactose en daardoor voorkom je problemen als diarree.
Spuitjes en speentjes
Er zijn verschillende manieren om melk aan een chinchilla te geven. Allen hebben hun eigen voor- en nadelen.
Een injectiespuitje (zonder naald) met een klein speentje erop.
- voordelen:
- Een goede benadering van een natuurlijke (zachte) melkklier.
- Een nauwkeurige en gelijkmatige dosering van de toe te dienen vloeistof, waardoor de kans op verslikken tot een minimum wordt beperkt.
goedkoop.
- Kies voor een o-ring spuitje, want die lopen soepeler dan andere spuitjes. - nadelen:
- Speentjes worden gemakkelijk stukgebeten. Sommige chinchilla's hebben al vanaf dag één heel scherpe tandjes. - Oplossing:
- Mini Miracle Nipples zijn de meest duurzame speentjes die we hebben. Deze worden niet zo gemakkelijk stuk gebeten (maar het kàn wel). Ook de Midi of Mini Animam speentjes zijn geschikt voor Chinchilla's.
- Hier vind je al onze speentjes voor dieren.
Een injectiespuitje (zonder naald) van 1 ml zonder speentje
- voordelen:
- De voeding loopt goed door.
- Een spuitje wordt niet makkelijk stukgebeten.
- Goedkoop. - nadelen:
- Een pipetje is vrij hard en voelt voor de baby niet prettig en onnatuurlijk aan.
- De baby chinchilla loopt een grotere kans zich te verslikken. - Oplossing
een o-ring spuitje geeft minder kans op verslikking, omdat die veel soepeler lopen dan normale spuitjes. O-ringspuitjes zullen minder snel 'doorschieten'.
Een glazen dierenflesje met speentje
Bijvoorbeeld Catac "bananen"-flesje.
- voordelen:
- gemaakt van gehard glas, dus zeer duurzaam.
- Goed te reinigen en uit te koken.
- Het dier moet zelf zuigen, anders komt er niets uit. Minder kans op verslikken.
- Door de vorm van het flesje kan het diertje geen lucht opzuigen. - nadelen:
- Het diertje moet zelf zuigen, dus je kunt niet een klein beetje in de bek druppelen als het dier niet wil drinken.
- Je kunt niet aflezen hoeveel het dier al heeft gedronken. (Meet de juiste hoeveelheid melk daarom van te voren exact af voor je het in het flesje doet)
Een plastic dierenflesje met speentje
- voordelen:
- Je kunt een beetje in het flesje knijpen om de melk in het bekkie te krijgen. - nadelen:
- Je kunt niet aflezen hoeveel het dier al heeft gedronken. (Meet de juiste hoeveelheid melk daarom van te voren exact af voor je het in het flesje doet)
Zo moet je de melk aanmaken:
Melk voor chinchilla's kan je als volgt aanmaken:
1 deel melkpoeder
(FoxValley 30/50 of Beaphar)
met 2 delen water
Een 'deel' is een maatschepje. De grootte van het maatschepje maakt niet uit. Een koffieschepje of ander keuken-maatschepje is vaak prima.
Schep de melkpoeder en strijk het af. Er mag geen bergje op de maatlepel liggen.
Het beste kun je heet water gebruiken van ongeveer 80 graden Celcius. Meng het water rustig door de melkpoeder. Als je té hard schudt of roert, kunnen de vetten in de melk juist gaan klonteren.
Laat de melk minstens 4 uur staan in de koelkast. Zo heeft het poeder rustig de tijd om al het water goed op te nemen. Hierdoor wordt de melk gemakkelijker te verteren en heb je minder problemen zoals diarree bij jonge dieren. Meer (engelstalige) informatie over het aanmaken van melkpoeder vind je op www.ewildagain.org.
De aangemaakte melk kan 24 uur bewaard worden in de koelkast.
Voordat je gaat voeren, warm je de melk au-bain-marie op tot lichaamstemperatuur. Je kunt ook een flessenwarmer voor baby's gebruiken.
Gebruik geen magnetron om de melk op te warmen. In zulke kleine hoeveelheden gaat de melk snel koken en verpietert de melk.
Voedingstemperatuur en toediening
- Was altijd je handen vóór en na verzorging van de jongen om de verspreiding van bacteriën of ziektekiemen te beperken.
- Voedingstemperatuur: Houd de melk op ongeveer 37 °C (lichaamstemperatuur). Test de temperatuur op je pols of gebruik een (melk)thermometer.
- Toedieningswijze: Houd het jong met zijn buik naar beneden of licht schuin naar voren. Druppel de melk langzaam in de mondhoek. Laat het jong zélf zuigen; duw de melk niet naar binnen om verslikken te voorkomen. Bedien de spuit met je duim.
- Na de voeding: Veeg voorzichtig de mond en de vacht rond het bekje schoon. Voorkom dat melkresten in de vacht aankoeken.
Stimuleren van ontlasting en verzorging
Jonge chinchilla’s die zonder moeder opgroeien, missen de natuurlijke stimulatie van de moeder om te plassen en poepen. Bij veel zoogdieren likt de moeder rond de anus en buikstreek om de spijsvertering en uitscheiding op gang te helpen.
- Stimulatie: Masseer heel zachtjes met een lauw, vochtig wattenschijfje of doekje rond de buik en geslachtsopening, vooral vlak na de voeding.
- Frequentie: Doe dit bij hele jonge dieren (tot ongeveer 2 weken) na elke voeding. Zodra je merkt dat de jongen zelfstandig hun ontlasting kunnen doen, kun je het masseren langzaam afbouwen.
Houd de ontlasting in de gaten
diarree of juist geen ontlasting kan wijzen op gezondheidsproblemen of een verkeerde voeding. Bij twijfel: raadpleeg een dierenarts met ervaring in knaagdieren.
Meer informatie: De kleur van de poep
Houding tijdens het voeren
U kunt de jonge chinchilla het best liggend op de rug in de hand houden. U heeft dan de andere hand vrij voor het spuitje of zuigflesje.
Probeer vooral de melk zorgvuldig te doseren. Zet dus geen kracht op het spuitje en vermijd het om in het zuigflesje te knijpen. Het diertje zou hierdoor wel eens teveel melk ineens kunnen binnenkrijgen en zich verslikken.
Het beste is het om een beetje melk tussen de lippen te laten vloeien. De chinchilla zal eerst beginnen met likken en vervolgens slikken. U mag pas een volgende hoeveelheid melk (druppel) toedienen als u zeker weet dat de vorige is doorgeslikt.
Voedingsschema chinchilla
De eerste week dient u dag én nacht om de 2-3 uur een voeding te geven. De eerste dagen gaat het nog om heel kleine hoeveelheden melk. Eén tot drie druppeltjes per voeding zijn vaak al voldoende om een pasgeboren chinchilla baby te verzadigen.
WEEK 1: |
|
|
Een verantwoord voedingsschema voor de eerste week is: |
|
| 06.00 uur | eerste voeding |
| 08.30 uur | tweede voeding |
| 11.00 uur | derde voeding |
| 13.30 uur | vierde voeding |
| 16.00 uur | vijfde voeding |
| 18.30 uur | zesde voeding |
| 21.00 uur | zevende voeding |
| 23.00 uur | achtste voeding |
| 01.00 uur | negende voeding (1e nachtvoeding) |
| 03.15 uur | tiende voeding (2e nachtvoeding) |
De meeste chinchilla baby’s vallen direct na de geboorte iets af. Na de tweede dag moet het gewicht zich herstellen en op de derde dag moet het geboortegewicht weer zijn bereikt. Een jonge chinchilla dient in de eerste week zo’n 8-10 gram in gewicht toe te nemen. Een jong met een geboortegewicht van 50 gram die aan het einde van de eerste week 60 gram weegt, kan dus als een gezonde, goed drinkende baby worden beschouwd.
U dient op uw hoede te zijn wanneer de chinchilla minder dan 4-5 gram is aangekomen. Wanneer het jong aan het eind van de eerste week onder zijn geboortegewicht zit, heeft u alle reden om zich ernstig zorgen te maken. Dit jong zal het waarschijnlijk niet gaan redden. Uitzonderingen bevestigen echter ook hier de regel. We hebben in ons opvangcentrum ooit een jonge chinchilla gehad met een geboortegewicht van 54 gram, Esperanza genaamd. De eerste week viel zij, ondanks dat wij haar bijvoeding gaven, af tot een gewicht van 41 gram. De kleine en zwakke Esperanza van weleer, bleek echter niet voor één gat te vangen en vocht terug. Inmiddels is zij een gezonde, stevige en levenslustige chinchilla.
Als u de eerste week zonder kleerscheuren bent doorgekomen, heeft u de meest kritieke fase achter de rug.
WEEK 2:
In de tweede week mag u één van de nachtvoedingen geleidelijk aan laten vervallen. U kunt dit doen door onopvallend met de voedingstijden te schuiven, zodanig dat u in het midden van de nacht enkele uren achtereen kunt doorslapen.
Chinchilla's van twee weken oud, dienen in een etmaal zes tot zeven voedingen te krijgen en drinken ongeveer 1 ml per voeding.
WEEK 3:
In de derde week (maar meestal al eerder) zullen de jonge chinchilla's zich voorzichtig wagen aan hooi en pellets. U kunt het eten van pellets stimuleren door de pellets in de melk te weken. Sommige jongen imiteren hun ouders en drinken zelfs al water uit de waterfles.
In de derde week kunt u volstaan met vier tot vijf voedingen, verdeeld over de hele dag. Indien de jonge chinchilla's goed eten en aankomen in gewicht mag u aan het einde van week 3 de nachtvoeding geleidelijk laten te vervallen.
De meeste jongen zullen hun geboortegewicht hebben verdubbeld en ergens tussen de 70 en 120 gram wegen.
WEEK 4:
In de vierde week kunt u zich beperken tot drie of vier voedingen: ’s morgens vroeg, tegen het einde van de middag en ’s avonds laat nog één of twee keer. De nachtvoeding kan nu definitief worden beëindigd.
De geweekte pellets blijven een welkome aanvulling op het menu.
WEEK 5:
In de vijfde week hoeft u in principe nog maar twee voedingen te geven, namelijk ’s morgens vroeg en vlak voordat u zelf naar bed gaat. De in melk geweekte pellets kunt u desgewenst nog een paar dagen handhaven en daarna geleidelijk aan afbouwen.
Het spreekt voor zich dat u zwakke jongen nog wel een extra voeding geeft. Dit kunt u het beste aan het begin van de avond doen, zodra hun actieve periode begint.
WEEK 6:
In week zes kunt u volstaan met één melkvoeding per dag. Geef deze bij voorkeur vlak voordat u naar bed gaat.
Aan het einde van de week stopt u heel geleidelijk met het toedienen van melk. U kunt dit doen door iedere dag wat minder te geven. Doe ook steeds minder melk door de pellets. Wanneer u dit geleidelijk doet, zal de omschakeling naar normaal voer geen (darm)problemen geven.
Tegen de zevende week worden de jonge chinchilla's geacht normaal en zelfstandig ‘met de pot’ mee te eten.
Hoe moet je de jonge chinchilla vasthouden tijdens het voeren?
Jonge dieren wikkel je het beste in een doekje. Het houdt ze warm, en ze zullen minder friemelen. Veel dieren vinden het fijn om de oogjes bedekt te hebben tijdens het drinken. En met het doekje heb je altijd een puntje vrij om het bekkie mee af te vegen.
In onderstaand filmpje zie je hoe een hermelijntje gevoerd wordt met een spuitje en een konijnenspeentje. Je kan dezelfde techniek, de pengreep, ook toepassen op een chinchilla: https://youtu.be/-faUDf_PjbE?si=9csIk1gGWB2BuHlK
Een tweeling of drieling bijvoeren
Soms krijgen chinchilla's een groot nest. De moeder doet haar best, maar kan gewoonweg niet genoeg melk produceren en verzwakt. Ook de jongen krijgen niet genoeg melk en groeien maar langzaam. Dan zul je de jonge chinchilla's moeten bijvoeren. Laat de jongen gewoon bij de moeder. Het is belangrijk dat ze ook moedermelk blijven drinken, want dit is altijd beter dan kunstmelk.
Als je een nestje chinchila's wilt bijvoeren, hoef je niet de volledige hoeveelheid melk te voeren. Voor het bijvoeren volstaat 2 of 3 keer per dag een extra voeding. De hoeveelheden melk staan in het schema hierboven, alleen geef je dit slechts 2 a 3x per dag.
Voeden met behulp van een pleegmoeder
Vooral voor baby’s waarvan de moeder tijdens de bevalling of in de kraamperiode is overleden, kan een min of adoptiemoeder een schitterende oplossing zijn. Echter niet iedere zogende moeder is bereid de baby(‘s) van een andere moeder te accepteren. En niet ieder jong van een adoptiemoeder duldt een nieuw broertje of zusje naast zich.
Voordat u de adoptiebaby(’s) bij een zogend vrouwtje en haar jongen introduceert, haalt u uw hand door het bodemstrooisel (bijvoorkeur de plashoek) en wrijft u alle jongen hiermee in. De jongen ruiken nu voor elkaar én voor de moeder, hetzelfde. De kans op onderlinge acceptatie wordt hierdoor aanzienlijk vergroot.
U mag er dus nimmer op vertrouwen dat alles goed blijft gaan wanneer de eerste onderlinge kennismaking eenmaal goed is verlopen. Het valt namelijk niet uit te sluiten dat een eigen jong van de moeder de indringer te lijf gaat zodra u de kamer verlaat om uw werkzaamheden te hervatten. Verlies de dieren de eerste dag dan ook geen moment uit het oog.
Wanneer u gebruik maakt van een min dan verdienen de volgende zaken uw aandacht:
-
De pleegmoeder mag niet zóveel jongen zogen, dat zij overbelast raakt en verzwakt. Neem zo nodig maatregelen waardoor zij in dit opzicht een beetje wordt ontzien.
Gun de zwakste baby alle tijd om bij de moeder door te brengen. Hij of zij heeft haar meer nodig dan welk ander jong ook. U kunt dit bereiken door het meest dominante jong (of jongen) – meestal de eerstgeborene(n) - tijdelijk uit het nest te nemen en in een klein kooitje apart te zetten. Uiteraard dient u erop toe te zien dat deze jongen niet afkoelen. U kunt dit oplossen door een zachte handdoek of een veilige knuffel bij hen te leggen. Zodra de zwakke baby gedronken heeft en tevreden bij de moeder in slaap valt, kunt u de apart gezette jongen terugplaatsen.
-
Moedertjes die meerdere jongen zogen of die langer zogen dan acht weken, hebben extra kalk (Calcifit), (multi)vitaminen en mineralen nodig.
-
Hoe groter het leeftijdsverschil tussen eigen jongen en geadopteerde jongen, des te groter de kans op irritaties en confrontaties tussen de jongen onderling.
-
Wees bedacht op eigen jongen die op slinkse wijze een adoptiebaby van een tepel weghouden.
Bij moederloze jongen valt zelfs het aanleggen van een chinchillababy bij een zogende degoe of cavia te overwegen.
De rol van de vader
De rol van de vader mag niet worden onderschat. Het bokje verzorgt de jongen - net als de moeder - nadat zij hebben gedronken. Hij likt het bekje schoon, stimuleert de darmfunctie door het buikje van de baby te masseren en likt de (dunne) ontlasting weg bij het kontje. Vaders zijn echt onmisbaar, zowel voor wat betreft de verzorging als voor de socialisatie en de opvoeding van de jonge chinchilla's.
In het geval van het overlijden van de moeder, mag u dan ook nooit het bokje scheiden van zijn nageslacht. De aanwezigheid van de vader is nu belangrijker dan ooit. U als mens zal een chinchilla baby nooit kunnen geven wat een soortgenoot wél kan. Evenmin zal u in staat zijn een jonge chinchilla alle sociale vaardigheden bij te brengen die hij of zij in zijn latere leven nodig heeft. Alleen een oudere soortgenoot kan een jonge chinchilla in dit opzicht tot voorbeeld zijn.
Weeg de jonge chinchilla's
Weeg ze iedere dag, bij voorkeur op een vaste tijd. Om een goed inzicht te krijgen in het groeiproces van het jong, is het misschien handig om een soort logboekje bij te houden. Hierin kunt u niet alleen de gewichten, maar ook andere bijzonderheden van de chinchilla's noteren, net als in een ‘groeiboekje’ voor baby’s.
Een jonge chinchilla hoort elke dag een paar gram in gewicht aan te komen.
Meer informatie over het wegen van dieren: Hoe weeg je een dier?
Water
Hang voor een chinchillagezin met jongen altijd twee waterflessen in de kooi: één op de hoogte van een volwassen dier, de andere op een hoogte waar de jongen makkelijk bij kunnen.
Wat ook kan is een waterbakje vullen met glazen knikkers. Zo kunnen de dieren wel drinken, maar niet verzuipen in het waterbakje.
Warmte
Extra warmte is niet nodig voor een jonge chinchilla. Ze kunnen al direct na de geboorte hun lichaamstemperatuur op peil houden. Extra warmte kan zelfs tot oververhitting leiden, net als bij volwassen dieren.
(bron: Kleintierpraxis, 1995, blz 692)
Heb je vragen of twijfels over de gezondheid van je chinchilla’s?
Neem dan altijd contact op met een dierenarts die gespecialiseerd is in knaagdieren of een ervaren chinchilla fokker.
Zo zorg je ervoor dat de jongen de beste zorg krijgen die ze verdienen.
Wetenschappelijke artikelen over chinchilla melk
In onderstaande Engelstalige artikelen vind je meer informatie over chinchilla melk. Onder elk artikel hebben we een samenvatting in het Nederlands geschreven.
The composition of chinchilla milk
Chinchillamelk bevat 6,4-8,0% eiwit, 10,8-15,6% vet, 1,7 % lactose en 10% as. De melk bevat ongeveer 70% water.
Growth rate of sucking chinchilla pups and lactating performance of their dams
In dit artikel worden drie soorten nestjes met elkaar vergeleken. Nestjes met één, twee of drie jongen. Eén of twee jongen komen het meeste voor, maar 3 jongen in een nestje is niet ongebruikelijk. Het valt op dat het geboortegewicht van de jongen sterk afhankelijk is van de grootte van het nest. Een jong uit een nest van 1 weegt bij de geboorte ca 75 gram, terwijl een jong uit een nest van drie nog geen 50 gram weegt.
Chinchilla's uit een nest van 1 komen ongeveer 30 gram per week aan.
Chinchilla's uit nestjes van 2 of 3 beginnen met een laag geboortegewicht, maar komen ook minder in gewicht aan (20-25 gram per week). De moeder geeft in verhouding minder melk en de jongen moeten vechten om een tepel.
Een chinchillajong drinkt ongeveer 3 gram moedermelk om 1 gram in gewicht aan te komen.
Een moeder kan ongeveer 1 a 2 ml melk per voeding geven.
Conclusie van Melk voor Dieren:
Bovenstaande artikelen gaan over gezonde chinchilla's die door hun moeder worden gevoed. Voor jonge dieren die met de hand worden gevoed is het belangrijk om de natuurlijke gang van zaken zoveel mogelijk na te bootsen.
Hele jonge chinchilla's moeten eerst wennen aan de nieuwe kunstmelk. Begin daarom eerst met kleinere hoeveelheden melk. Bijvoorbeeld 0,5 ml melk per voeding. Het dier zal dan minder aankomen in gewicht, maar dat is niet erg. In nestjes van 2 of 3 jongen lukt het ook niet om 30 gram per week aan te komen.
Een gezonde jonge chinchilla komt ongeveer 7 gram per dag aan in gewicht. Hiervoor moet het ongeveer 20 gram melk per dag drinken.
Een moeder kan maar 1 a 2 ml melk per keer geven, dus om de natuurlijke gang van zaken na te bootsen, moeten we ook maar 1 tot 2 ml melk per voeding geven. Dit komt dus neer op ca 13 voedingen per dag. Of om het uur een voeding van ca 1,5 ml melk.
Vooral 's nachts is dat natuurlijk erg lastig. Je kunt dit oplossen door 's nachts iets meer melk te geven (bijvoorbeeld 2ml per keer) met 3 uur tijd ertussen.