Met de hand een dier groot brengen is best zwaar. Sommige diersoorten moeten wekenlang ook ‘s nachts gevoerd worden. Dat is slopend voor de verzorger(s). Dus is het handig als een dier snel overstapt op vast voedsel.
Maar een dier moet er écht klaar voor zijn. De spijsvertering verandert naarmate het dier ouder wordt, en pas op een bepaald moment is het klaar om de voedingsstoffen uit het vaste voedsel te verwerken. En het gebit moet ook voldoende zijn gegroeid (of gewisseld) voordat het dier echt goed kan kauwen op vast voedsel.
Vergelijk het met de mens
Een mensenbaby van 2 maanden oud, ga je ook geen boterham met pindakaas geven. Je begint met maandenlang melk, en introduceert dan pas tussen maand 4 en 6 een beetje fruit, gepureerde groente of een speciaal samengesteld babykoekje. “Oefenhapjes” noemen ze dat. Maar melk blijft de hoofdvoeding. En de oefenhapjes moeten gepureerd zijn, omdat de baby nog niet kan kauwen. Je begint met vezelarme voeding, want dat is makkelijk te verteren. Bijvoorbeeld witte rijst, witbrood, en pap van rijstebloem.
Pas veel later, zo rond de 8e maand, beginnen de tandjes door te komen, en kan het kind gaan oefenen met de moeilijker te verteren voedingsstoffen zoals broodkorst, kaas en een stukje vlees. Dan kun je ook meer vezelrijke voeding gaan geven, zoals bruin brood en zilvervliesrijst.
Tussen de 8 en 12 maanden schakelt de baby geleidelijk over op vast voedsel. Het krijgt steeds meer vast voedsel aangeboden, en steeds minder melk. Maar deze overgang gaat heel geleidelijk, en het mensenkind blijft nog lang melk drinken.
Een dier afspenen
Het woord afspenen klinkt een beetje raar. En je krijgt misschien al gauw plaatjes in je hoofd als hier rechts:
Maar met 'afspenen' van een dier wordt het overstappen van melk op vast voedsel bedoeld. In de natuur gaat dat altijd vanzelf. Een pup krijgt van zijn moeder kleine stukjes vlees, een poes brengt een dood muisje naar het nest kittens. Bij konijnen en knaagdieren gaan de jonkies op een gegeven moment vanzelf het nest verlaten en mee eten met hun moeder. Gras etende dieren gaan al snel wat losse sprietjes gras en hooi uitproberen. Eerst nog kleine beetjes, en langzaam steeds meer. En ondertussen gaat het steeds minder melk drinken.
Leeftijden waarop een dier gemiddeld interesse gaat tonen voor vast voedsel
let op: het gaat hier om INTERESSE in vast voedsel. Ze zijn dan nog zeker niet klaar om volledig over te stappen op vast voedsel!
- Alpaca: 2 weken
- Cavia: meteen vanaf dag één
- Chinchilla: vanaf week 3
- Geit: 2 a 3 weken
- Kitten: 4 a 5 weken
- Konijn: 3 a 4 weken
- Lama: 2 weken
- Puppy: 3 a 4 weken
- Varken: 2 a 3 weken
- Veulen: 2 a 3 weken
Zie ook de handleidingen elders op deze website.
Een hond afspenen
Als een nestje gewoon door de moeder wordt grootgebracht, hoef je niet veel speciaals te doen. Je zult op een gegeven moment merken dat de pups meer interesse krijgen in het voer van hun moeder.
Puppy’s mogen vanaf een leeftijd van 3 a 4 weken oud gaan wennen aan vast voedsel.
Puppy’s krijgen tussen de 21e en 35e levensdag hun melkgebit. Pas daarna kunnen ze kauwen op dingen. Dus begin met zachte dingen. Er is speciale ‘puppymousse’ verkrijgbaar, dat extra zacht en aantrekkelijk is gemaakt voor puppy’s. Maar je kunt ook puppybrokjes mengen met water, zodat het zacht wordt.
Pas als de tandjes goed zijn doorgekomen, kun je overstappen op voedsel waarop ze moeten kauwen. Zoals puppyblokjes, gekookt vlees, etc. Wanneer een puppy precies zal overstappen op vast voedsel, is heel individueel.
Je hoeft niet te schrikken als het pas met 5 weken zijn eerste hapjes gaat eten. De meeste teefjes blijven hun pups nog melk geven tot week 7, week 8 of nóg langer. De aanmaak van melk is een kwestie van vraag en aanbod. Zolang de pups melk blijven drinken, blijft de moeder melk aanmaken. En dat is geen enkel probleem.
Geef altijd speciaal puppyvoer (in plaats van brokjes voor volwassen dieren). Puppybrokjes zijn kleinere brokjes die makkelijker door te bijten zijn. En daarnaast bevatten puppybrokjes extra eiwit en andere voedingsstoffen die een dier in de groei nodig heeft.
Een kitten afspenen
Net als bij de hond, hoef je bij een nestje kittens dat door de moeder wordt opgevoed niet veel speciaals te doen. De kittens zullen vanzelf interesse gaan krijgen in vast voedsel. Meestal gaan ze rond de 7 weken (bijna) volledig over op vast voedsel. En in de weken ervoor stappen ze langzaam over van melk op vast voedsel. Veel kittens blijven nog wel wekenlang enkele keren per dag bij hun moeder drinken, en dat is prima.
Vanaf ongeveer 4 a 5 weken mag je kittens vast voedsel gaan aanbieden. Maar verwacht niet dat ze er meteen veel van zullen eten. Voor kittens zijn allerlei soorten voeding verkrijgbaar om ze makkelijk aan vast voedsel te laten wennen. Begin met zachte dingen, zoals kittenmousse. Of giet kokend water over kittenbrokjes en laat het even staan. De brokjes zullen zich volzuigen met water en veranderen in zachte makkelijk te kauwen hapjes.
De Feline Welfare Foundation pleit er zelfs voor om kittens minimaal 16 weken bij de moeder te laten. In die tijd blijven ze nog steeds af en toe melk drinken bij de moeder. Kittens die lang bij de moeder melk hebben kunnen drinken, hebben minder kans op overgewicht, en minder kans op blaasproblemen op latere leeftijd.
Voor kittens die met de hand worden grootgebracht bestaat er ook speciaal afspeenvoer van Natar. Dit is op basis van vlees, granen, melkeiwitten en andere toevoegingen en wordt aangemaakt met water tot een papje.
Klik hier voor meer informatie over afspeenvoeding voor kittens.
Een kangoeroe of wallaby afspenen
Kangoeroes en wallaby's hebben héél lang melk nodig. Ook als ze al veel vast voedsel eten, hebben ze nog steeds 1 a 2x per dag een flesje melk nodig. Blijf kangoeroes en wallaby's sowieso de hele winter lang een flesje melk geven. Ze kunnen de bouwstoffen in de melk goed gebruiken om de winter door te komen én jij hebt als verzorger iedere dag een momentje waarop je goed kunt zien hoe het met je kangoeroe gaat. Je kunt het ook voelen. Strijk het over de rug. Voelt het nog goed goed gevoed en gespierd aan?
Stop pas met melk geven in april als de weersverwachtingen goed zijn.
Een met de hand grootgebracht dier afspenen
Als je met de hand een dier groot brengt is de situatie lastiger. Het voeden is zwaar werk, kost veel tijd en het liefst wil je dat de pups, kittens of andere dieren zo snel mogelijk overstappen op vast voedsel, zodat je de nachtvoedingen kunt overslaan.
Maar te vroeg overstappen op vast voedsel kan schadelijk zijn. De maag en darmen zijn er gewoonweg nog niet klaar voor. Dus kijk goed naar wat je aan het dier aanbiedt. Kies iets wat makkelijk te verteren is.
Bedenk ook goed: Met de hand grootgebrachte dieren lopen vaak achter in hun ontwikkeling. Ze hebben vaak een slechte start gehad en zijn klein voor hun leeftijd én hun lichamelijke ontwikkeling loopt dus ook achter op leeftijdsgenootjes. Het is best mogelijk dat de ontwikkeling van het maag-darmstelsel ook een paar weken achterloopt! Heb dus geduld. Het overstappen op vast voedsel komt echt wel een keer en gaat altijd vanzelf.
Toch snap ik de wens van veel verzorgers om snel van die flesvoedingen af te zijn. Begin daarom met de melkvoeding uit een bakje te geven. Oefen dit overdag, zodat je weet dat het goed gaat. Oefen eerst met likken vanaf een lepeltje, en breng het lepeltje steeds lager tot aan het bakje melk. Als ze zelf leren drinken uit een bakje, scheelt dat al de helft in het werk. Je kunt dan als nachtvoeding simpelweg een schoon bakje melk neerzetten en weer terug naar bed gaan.
Als dat goed gaat, kun je meer dingen aan de melk toevoegen. Je kunt brokjes juniorvoer laten weken in de melk zodat ze zacht worden en uiteen vallen. Of je kunt bij vleeseters blikvoer toevoegen aan de melk. Geef vleeseters nooit bambix, brinta of andere pap om de melk dikker te maken. Al die granen zijn erg onnatuurlijk en moeilijk te verteren voor een pup of kitten.
Planteneters kun je al vroeg wennen aan gras. Begin met gras omdat dit het meest natuurlijk is. Hooi kan ook, maar de meeste planteneters vinden vers gras aantrekkelijker. Laat groentes en andere planten voorlopig nog even achterwegen. Wen het dier eerst goed aan alleen het gras, en geef daarna pas andere planten of groente.
Versneld afspenen / gedwongen afspenen
Er kunnen situaties zijn waarbij je je pup of kitten sneller wilt laten overstappen op vast voedsel. In de meeste gevallen is er iets mis met de moeder, waardoor ze haar jongen niet meer kan of mag zogen. Denk aan medicijngebruik, tepelontstekingen, etc.
Je kunt dan de adviezen voor met de hand grootgebrachte dieren opvolgen.
Als de jongen niet mogen drinken bij hun moeder, kun je haar een Suitical Recovery Suit omdoen. Dit is een soort kledingstuk voor om de romp. Het bedekt de tepels, zodat de jongen niet meer bij haar kunnen drinken. Zo kun je de moeder wel gewoon bij haar jongen laten. Dat is goed voor de sociale ontwikkeling. En de moeder kan haar jongen nog gewoon verzorgen.
Er zijn Suiticals voor honden en daarnaast ook speciale Suiticals voor katten. Het heeft een goede pasvorm en is zeer rekbaar. De moeder heeft er amper last van. En ook aan de verzorgers is gedacht: de Suitical Recovery Suit is goed wasbaar en je kunt aan de binnenkant een maandverbandje plakken om bloed, wondvocht op lekkende melk op te vangen
