De eerste 24 uur: hoe zorg je voor een jong dier?
De beste tips voor als je net een jong dier hebt gevonden, of als de moeder net is overleden.
Wacht met melk geven. Eerst stabiliseren
De meeste mensen zijn geneigd om zo snel mogelijk melk te geven aan een moederloos diertje, maar je kunt er beter even mee wachten. Wanneer een diertje gestrest, onderkoeld of uitgedroogd is, werkt het spijsverteringsstelsel niet goed. Melk geven werkt dan alleen maar averechts. Lees eerst deze pagina, voordat je aan de slag gaat.
Weeg de diertjes, noteer hun gewicht en geef ze allemaal een verschillende markering met een stipje nagellak. Controleer wilde dieren ook op parasieten zoals teken en maden.Jonge dieren kunnen nog niet zelfstandig poepen en plassen. Daarom moet je met een nat wattenstaafje of vochtig toiletpapier zachtjes de buikjes masseren van de navel naar de anus. Totdat ze dit zelf kunnen, zul je dit na elke maaltijd moeten herhalen.
Zorg dan voor een rustige, warme omgeving en laat de diertjes goed op temperatuur komen. (Maar het mag ook niet té heet zijn. Nooit warmer dan 37 graden). Ondertussen kun je de spullen gaan regelen die je nodig hebt voor de voeding. Bij een apotheek kun je een spuitje van 1 ml (zonder naald) en elektrolyten kopen. Dat is wat je minimaal nodig hebt om de eerste 24 uur door te komen. Ook als je van plan bent om het diertje naar een gespecialiseerde opvang te brengen, kun je hiermee de overlevingskansen voor het diertje sterk vergroten. Ook 's nachts en in het weekend is er altijd wel een apotheek die open is.
Soorten spuitjes
Er zijn veel verschillende soorten spuitjes. Als je de keus hebt, kies dan voor een O-ring spuitje. Deze lopen het meest soepel, en dit voorkomt 'doorschieten' en verslikking.
Andere spuitjes hebben een groter rubberen zuigertje, of helemaal geen rubber erin. Die zonder rubber zijn het minst geschikt voor jonge dieren. Maar als je niets anders kunt vinden, zul je er heel voorzichtig mee moeten voeren.
Kies om te beginnen de kleinste maat. Meestal is dit 1 ml. Hoe kleiner de maat van het spuitje, hoe nauwkeuriger je kunt voeren. Het diertje moet in het begin nog wennen aan gevoerd worden, en zal zich gemakkelijk verslikken als het te snel gaat. Als er voeding in de longen komt door het verslikken, kan er gemakkelijk een longontsteking ontstaan.
Elektrolytenoplossing ORS als eerste voeding
Een elektrolytenoplossing bestaat uit verschillende suikers en zouten die zijn opgelost in water. Een elektrolytenoplossing is ideaal als eerste voeding voor moederloze dieren. Elektrolytenoplossingen zijn onder verschillende merknamen verkrijgbaar. De bekendste zijn ORS, Orisel en Rehydration.
Voordelen voor de verzorger:
- goedkoop
- makkelijk verkrijgbaar (ook 's nachts bij een huisartsenpost of ziekenhuisapotheek)
- geschikt voor alle diersoorten
- gemakkelijk aan te maken
- je mag er zoveel van geven als het dier wil hebben
- lang houdbaar, ideaal om voor nood op voorraad te hebben.
Voordelen voor het dier:
- helpt bij uitdroging (bij extreme uitdroging is onderhuids infuus ook aan te bevelen) Uitdroging bij jonge dieren
- geeft energie en vult belangrijke zouten aan in het lichaam
- smaakt vaak erg lekker voor het dier
- helpt bij het stabiliseren van het dier
- helpt bij het leren drinken uit een speentje
- vermindert het risico op longontstekingen
Vooral de laatste twee punten wordt vaak onderschat. Een jong, verzwakt dier kan niet makkelijk uit een spuitje met speentje drinken. Het kan zich dan makkelijk verslikken. Er komt dan voeding in de longen, die weer worden uitgehoest en geproest. Melkvoeding is plakkerig en bij verslikking kunnen er melkdeeltjes in de longen achterblijven, waardoor er een longontsteking kan ontstaan. Meer over melk in de longen.
Wanneer een diertje zich verslikt in een elektrolyten-oplossing, is dat lang niet zo schadelijk als melkvoeding. Daarom is het ideaal om altijd met een elektrolyten-oplossing te beginnen. Ook als een dier rechtstreeks van de moeder komt, en niet of nauwelijks is uitgedroogd.
Je kunt ORS ook zelf maken! Lees hier meer over ORS en hoe je het zelf kunt maken.
Helpt bij uitdroging en stabiliseren
Een diertje dat gestresst, ernstig ondervoed en uitgedroogd is, kan een gewone melkvoeding niet goed verteren. Daarom krijgt het dier de eerste 24 uur een elektrolytenoplossing om het lichaam van voldoende vocht te voorzien. Bij ernstige uitdroging is een onderhuids infuus (door de dierenarts) zeker ook aan te bevelen!
Tip: trek voorzichtig het nekvelletje tussen duim en wijsvinger omhoog en laat het weer los. Wanneer de huid niet binnen 1 seconde terugveert, is het diertje uitgedroogd. Blijf elektrolyten geven totdat het verholpen is en stap dan pas langzaam over op melkvoeding. Ook als dit langer dan 24 uur duurt.
De eerste 24 uur krijgen jonge zoogdieren een elektrolytenoplossing om het lichaam van voldoende vocht te voorzien. Het helpt ook de darmen bij de overgang van moedermelk naar andere melk. Veel jonge dieren vinden de smaak erg lekker en hierdoor wennen ze ook aan het drinken uit een spuitje.
Lees hier meer over Uitdroging bij jonge dieren
Elektrolyten-oplossing aan een diertje geven
Was van tevoren je handen en werk zo hygiënisch mogelijk. Jonge dieren zijn erg bevattelijk voor de ziektekiemen op onze handen.
Maak de oplossing aan zoals op de verpakking staat aangegeven. Warm de benodigde hoeveelheid au-bain-marie op tot een temperatuur van ongeveer 38 graden. Probeer een beetje op je lip. Het moet aangenaam warm aanvoelen, maar mag niet branden. Zuig de oplossing op in een spuitje. Wanneer je ook een speentje hebt, zet je dat op het spuitje.
Wikkel een diertje in een doekje. Zo blijft het lekker warm, kan het niet wegglippen en als je knoeit kun je het meteen wegvegen. Hele jonge dieren die de oogjes nog niet open hebben, kun je het beste 45 graden achterover vasthouden. Diertjes die zelfstandig kunnen staan, houd je gewoon rechtop. Steek de punt van het spuitje of speentje voorzichtig in de bek. Vaak gaat het gemakkelijker bij een mondhoek. Spuit zeer langzaam en voorzichtig de vloeistof druppel voor druppel in het bekje. Pas op dat het diertje zich niet kan verslikken. Wanneer er vocht in de longen komt, kan er longontsteking ontstaan. Heb geduld. De eerste paar dagen gaan de voedingen altijd erg lastig, maar al snel krijgen ze het door en zullen ze sneller drinken.
Geef zoveel elektrolytenoplossing als het diertje wil drinken. Dit kan variëren van 0,1 ml voor een jonge muis, tot 3 ml per keer voor een jong konijntje. Vaak gaat het de eerste dag erg lastig, en zul je zelfs bij een konijn slechts 0,5ml per voeding naar binnen krijgen. Bied om het uur weer een nieuwe voeding aan, ook 's nachts.
Pas na 12 tot 24 uur, als het diertje voldoende is bijgekomen, stap je over op melkvoeding.
Stimuleer de ontlasting voor en na elke voeding
Help zeer jonge dieren voor en na elke voeding met plassen door met een vochtig doekje of wattenstaafje over de buik richting de anus te wrijven.
Drinken met een volle blaas is lastig, dus daarom moet je het voor de voeding doen. En na een voeding wil een jong dier vaak ook nog graag even poepen of plassen.
lees hier meer over diarree bij een pasgevonden dier
Elektrische warmtematjes met een thermostaat zijn ideaal om te gebruiken voor jonge dieren. Je kunt op de graad nauwkeurig instellen hoe warm het matje moet worden.Dat is heel handig, want pasgeboren dieren hebben vaak een hogere temperatuur nodig dan oudere jonkies.
Deze schijf is speciaal ontwikkeld om jonge en zieke dieren mee warm te houden. De Snugglesafe blijft urenlang op een aangename temperatuur, is knaagbestendig, afwasbaar en veilig in gebruik. Door de platte vormgeving van de Snugglesafe kunnen de dieren er lekker bovenop liggen.
Er zijn ook relatief goedkope infrarood warmtematjes verkrijgbaar. Deze zijn eigenlijk voor terraria bedoeld, maar ook heel goed bruikbaar voor jonge zoogdieren. Het grote voordeel is de constante temperatuur. Nadeel is dat ze meestal niet wasbaar en niet knaagbestendig zijn. Dit is op te lossen door het warmtematje onder de plastic bak te leggen waar de diertjes in zitten.
Surrogaat-moeder