Herkauwers, zoals runderen, schapen en geiten, hebben een uniek maagstelsel dat bestaat uit vier magen: de pens, netmaag (reticulum), boekmaag (omasum) en lebmaag (abomasum). De pens is de grootste maag en dient als fermentatiekamer waar voedsel wordt omgezet in een soort pap. De netmaag is een kleine maag die dient als opslagplaats voor kleine stukjes voedsel en hooi. De boekmaag helpt bij het verwijderen van vocht uit het voedsel en het verder malen van het voedsel. En de lebmaag lijkt op de maag van een mens en is verantwoordelijk voor de vertering van voedsel.
In de eerste weken van het leven van een kalf, gebeurt de vertering van melk in de lebmaag en dunne darm. Als een kalfje zelf uit een speen of uier drinkt, met een gestrekte nek en met melk op 38ºC passeert de melk de pens door de slokdarmsleufreflex en komt de melk direct in de lebmaag, waar de melk goed gestremd kan worden voor de verdere vertering. Door de zogenaamde slokdarmsleufreflex wordt een tijdelijke opening gemaakt tussen de voormagen en de lebmaag, waardoor de melk rechtstreeks in de lebmaag terechtkomt. Dit proces is belangrijk omdat melk die in de nog niet functionerende pens komt te liggen kan leiden tot problemen zoals rumenitis, een ontsteking van het rumen, en septischeemia, een ernstige infectie van het bloed. Beide aandoeningen kunnen leiden tot ernstige complicaties zoals orgaanfalen, shock en zelfs de dood.
Sondevoeding kan problemen veroorzaken bij kalfjes. Als een kalf met een slechte zuigreflex gevoed wordt met een voedingssonde, kan de melk in de verkeerde maag terechtkomen, zoals in de pens. Dit kan leiden tot rumenitis (ontsteking van de pens) en septischeemia (bloedvergiftiging).
Wees dus altijd terughoudend in het gebruik van een voedingssonde bij kalfjes van herkauwers. Het is het beste als ze zelf kunnen zuigen aan een speen met een gestrekte nek, zodat bij het slikken de melk automatisch in de juiste maag terecht komt.
Raadpleeg altijd een dierenarts of veearts als je sondevoeding aan een kalf wilt geven
Als je toch van plan bent om een kalf van een herkauwer te voeden met een voedingssonde, is het belangrijk om eerst een dierenarts te raadplegen. Een dierenarts kan je adviseren over de juiste manier van voeden met een sonde en je helpen om eventuele problemen te voorkomen of op te lossen. De dierenarts kan ook de gezondheid van het kalf beoordelen en eventuele aandoeningen vaststellen, zoals rumenitis of septischeemia, die invloed kunnen hebben op het voedingsproces.
Daarnaast kan een dierenarts ook adviseren over de juiste hoeveelheid melk die het kalf moet ontvangen, de juiste voeding voor de leeftijd van het kalf en de juiste manier van toedienen van de melk met een sonde. Het is belangrijk om de adviezen van een dierenarts op te volgen, om ervoor te zorgen dat het kalf gezond blijft en voldoende groeit.
Voorkomen dat de melk in de verkeerde maag terecht komt
Om ervoor te zorgen dat sondevoeding bij kalfjes wel goed gaat, kan men een voedingssonde gebruiken die tot in het midden van de slokdarm wordt gebracht. Dit stimuleert het slikken en de sluiting van de slokdarmsleuf.
Bovendien kan voorafgaand aan de melkvoeding een orale toediening van 10% natriumwaterstofcarbonaat of 2-5% kopersulfaat de sluiting van de slokdarmsleuf faciliteren. Zo kan men ervoor zorgen dat de melk op de juiste plaats terecht komt en de gezondheid van het kalf wordt beschermd.
Film over het het gebruik van een voedingssonde bij kalveren
In het filmpje hieronder wordt door een dierenarts uitgelegd hoe je een kalfje voedt met een sonde. Dezelfde informatie kan kan ook worden toegepast op andere herkauwers.
Waarschijnlijk heb je wel een dunnere voedingssonde nodig voor kalfjes van kleinere diersoorten.
